Kalpte su toplanmasının sebepleri nelerdir?

Kalpte sıvı toplanması, tıbbi olarak "perikardiyal efüzyon" olarak adlandırılır. Perikard, kalbi çevreleyen ve koruyan çift katmanlı bir zar sistemidir. Bu iki katman arasında normalde az miktarda (yaklaşık 15-50 ml) kayganlaştırıcı bir sıvı bulunur. Bu sıvı, kalbin rahatça kasılmasını sağlar. Ancak çeşitli sebeplerle bu boşlukta aşırı miktarda sıvı biriktiğinde, kalbin çalışmasını engelleyen ve hayati tehlike oluşturabilen bir durum ortaya çıkar. Bu duruma perikardiyal efüzyon denir.

Kalpte Sıvı Toplanmasının Başlıca Sebepleri

Perikardiyal efüzyonun birçok farklı sebebi olabilir. Bunlar genellikle şu kategorilerde toplanır:

• Enfeksiyonlar (Enfeksiyöz Perikardit): En yaygın sebeplerden biridir. Virüsler (özellikle Coxsackie virüsü, Echovirüs, Grip virüsü), bakteriler (tüberküloz gibi), mantarlar veya parazitler perikard zarının iltihaplanmasına (perikardit) ve bunun sonucunda sıvı birikmesine neden olabilir.
• Kanser (Malignite): Akciğer kanseri, meme kanseri, lenfoma, lösemi veya melanoma gibi kanser türlerinin kalp zarına yayılması (metastaz) veya kalbin kendisinden kaynaklanan nadir tümörler, sıvı birikiminin önemli bir sebebidir.
• Otoimmün ve Enflamatuar Hastalıklar: Vücudun bağışıklık sisteminin kendi dokularına saldırdığı hastalıklar perikardı da etkileyebilir.
  • Romatoid artrit
  • Sistemik lupus eritematozus (Lupus)
  • Skleroderma
  • Vaskülit
• Böbrek Yetmezliği (Üremi): İleri evre böbrek yetmezliği olan, özellikle de diyalize giren hastalarda, kanda üre birikimi perikard iltihabına ve sıvı toplanmasına yol açabilir.
• Kalp Krizi (Miyokard Enfarktüsü): Kalp krizinden sonra, ölü kalp kası dokusuna karşı gelişen bir enflamatuar yanıt olarak perikarditte ve sıvı birikiminde görülebilir. Dressler sendromu olarak da bilinen bu durum, kalp krizinden haftalar sonra ortaya çıkabilir.
• Travma ve Fiziksel Nedenler:
  • Göğüs bölgesine alınan darbeler (trafik kazası, düşme vb.)
  • Kalp ameliyatları sonrası (postperikardiotomi sendromu)
  • Göğüs bölgesine uygulanan radyoterapi (ışın tedavisi)
• İlaçlar: Belirli ilaçlar nadiren de olsa perikardiyal efüzyona neden olabilir. Örneğin, hipertansiyon tedavisinde kullanılan hidralazin veya bazı antiepileptik ilaçlar.
• Diğer Nedenler:
  • Tiroid hastalıkları (özellikle hipotiroidi)
  • Aort anevrizması yırtılması gibi vasküler (damarsal) sorunlar
  • İdiyopatik (Nedeni Bilinmeyen): Birçok vakada kesin bir neden bulunamaz ve bu durum "idyopatik perikardiyal efüzyon" olarak sınıflandırılır. Bunların çoğunun altında muhtemelen geçirilmiş ve fark edilmemiş bir viral enfeksiyon yatar.

Önemli Uyarı

Kalpte sıvı toplanması hafif ve belirtisiz olabileceği gibi, hızla kötüleşerek "kardiyak tamponad" adı verilen, kalbin sıkışmasına ve kan pompalayamamasına neden olan hayati bir acil duruma da dönüşebilir. Nefes darlığı, göğüs ağrısı, baygınlık hissi, çarpıntı gibi belirtiler hissedildiğinde derhal bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Tanı genellikle ekokardiyografi (EKO) ile konur. Tedavi, altta yatan nedene ve sıvının miktarına bağlı olarak ilaç tedavisinden, sıvının iğne ile boşaltılmasına (perikardiyosentez) kadar değişiklik gösterir.